دانشگاه آزاد اسلامی

واحد شهرکرد

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

عنوان :

گزارش انجام آزمایش بیوفیدبک

استاد مربوطه :

جناب آقای دکتر غضنفری

محقق:

فرشید نجفی بابادی

930369360

بهار94

آزمایش بیوفیدبک

مقدمه

تأثير روان بر تن، داراي مصاديق فراوان است كه حكايت از تأثيرگذاري و تأثيرپذيري دارند كه به عنوان نمونه به موارد زير اشاره مي‌گردد:

1.      از آثار روان بر تن نیز از بوعلی حکایتی نقل شده است که به تفصیل آن نخواهیم پرداخت فقط برای یادآوری به همین بسنده می­کنیم که او با گرفتن نبض بیمار و برده­شدن نام معشوقه­اش فهمید که رنجوری و بیماری او روانی است نه جسمی.

2.      نشاط و شادابي، يكي ازخصوصيّات انساني است واز تأثير روان بر تن حكايت دارد، در مقابل غم و درد كه عامل بسياري از ناراحتي‌هاي تن به حساب مي‌آيد، هم چنان‌كه به تجربه ثابت شده، به عنوان مثال زخم معده كه يكي از بيماري‌هاي تن است، عامل مهم در پيدايش آن فشارهاي رواني است بدين‌صورت كه هاضمه‌ی فرد با مشكل رو برو مي‌شود و دستگاه ايمني به خوبي فعّاليّت نكند و در نتيجه آسيب بدني را به دنبال داشته باشد.

3.      نمونه‌اي ديگر، در بيماران مبتلا به افسردگي حاد، تغيرات فيزيولوژيكي در دستگاه قلبي، عروقي و ماهيچه‌اي (ضربان قلب والكتروميوگرام) و انحراف فعّاليّت در هر دو نيم‌كره بر اساس موج‌نگاري الكتريكي مغز مشاهده مي‌شود، در50% موارد واكنش‌هاي مقاومت پوست دچار وقفه است، وترشّح بزاق كاهش مي‌يابد، كه خود نمونه‌ی بارز تأثير روان بر تن است.

4.      در روایات رسیده از ائمّه‌ی اطهار (ع) در موارد زیادی به همین مسأله یعنی اثر روان بر بدن اشاره شده است که به نمونه‌ای از آن‌ها اشاره می‌کنیم: از امام علی نقل شده است که فرموده‌اند: در شگفتم که چگونه حسودان از سلامتي بدن‌هايشان غافلند.

5.      ترسیدن و پریدن رنگ یا شرمنده شدن از چیزی و قرمز شدن پشت گوش‌ها و یا عصبانیّت از مطلبی و برافروخته شدن صورت.

6.      بچّه‌هایی که در سنّ پایین به مهدکودک می‌روند زیاد سرما می‌خورند. شاید والدین ابتدای امر گمان کنند پوشش کودک کافی نبوده یا این‌که در مهدکودک کودک دیگری سرماخورده بوده است و این بیماری را به فرزندش سرایت داده است. گرچه این احتمالات نمی‌توانند صددرصد اشتباه باشند امّا بررسی بیشتر نشان داده است که کودک به خاطر اضطراب و استرسی که از دوری مادر و ورود به مکانی غریب می‌گیرد، دستگاه ایمنی بدنش ضعیف شده و باعث می‌شود میکروب‌های سرماخوردگی به راحتی او را تحت تأثیر قرار دهند.

7.      تحقیقات نشان داده است که استرس می‌تواند موجب سرماخوردگی شود. زیرا استرس موجب می‌شود که سیستم دفاعی بدن ضعیف گردد.

اجرای آزمایش :

هدف: بررسی اثرگذاری هیجان‌های ناشی از غم و شادی، بر پاسخ الکتریکی پوست،ضربان قلب و دمای بدن است.

شاخص‌هایی که معمولاً ثبت می‌شوند عبارتند از: تغییر ضربان قلب، دمای بدن و پاسخ الکتریکی پوست.

ابزار آزمایش : دستگاه بیوفیدبک (برای اندازه گیری پاسخ الکتریکی پوست،ضربان قلب و دمای بدن)

برای سنجش مقدار تأثیر حالات روانی بر بدن تحقیقات زیادی شده است تا بتوانند دقیقاً تعیین کنند که مثلاً هیجان، استرس و ... بر روی بدن به چه میزان مؤثّر هستند و آن‌را اندازه‌گیری کنند،‌ برای انجام این منظور دستگاهی ساخته شده است که می‌تواند میزان فشارهای روانی را از سطح پوست اندازه‌گیری کند. این دستگاه که بیوفیدبک یا همان دستگاه بازخورد زیستی نام دارد از طریق الکترودهای حسّاسی که در آن تعبیه شده است و به پوست متّصل می‌شود می‌تواند مقدار پاسخ الکتریکی پوست یا GSRرا از طریق امواج مغزی و فشار خون حس کند و به صورت صوت یا عدد آن ‌را به آزمایش‌گر گزارش کند. به این صورت که هرچه آزمودنی رو به آرامش روانی باشد و خیالی آسوده داشته باشد صدای بوق ممتدِّ دستگاه سیر نزولی پیدا می‌کند و هر چه اضطراب و پریشانی و استرس در آزمودنی بیشتر شود، صدای مذکور سیر صعودی پیدا کرده و بلندتر می‌شوددر واقع این زبان پوست بدن است که به این صورت ترجمه می‌شود و برای ما کدگشایی می‌شود و در واقع این پوست ما است که دارد با ما حرف می‌زند. این قضیّه انسان را به یاد برخی آیات قرآن کریم می‌اندازد که اشاره به شهادت دادن اعضا و جوارح در جهان آخرت علیه فرد گنهکار دارند.

این دستگاه در آزمایشگاه های روان‌شناسی به دو صورت جیبی و کلینیکی موجود می‌باشد و این امکان را که بتوان در هر لحظه از کم و کیف وضعیت ناآشکار فیزیولوژیک بدن مطلع شد،فراهم می کند.3 مرحله در این رابطه وجود دارد

اولین مرحله : اخذ تغییرات فیزیولوژیک مورد نظر با استفاده از علایم الکتریکی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه تغییرات فیزیولوژیک ایجاد می شود.این کار را گیرنده ها یا حسگرها که در موضع مورد نظر نصب می شوند،انجام می دهند.

دومین مرحله : تقویت تغییرات الکتریکی اخذ شده به گونه ای که آن ها قابل ثبت بوده و قابلیت استفاده برای تولید علایم فیدبک را داشته باشد.

سومین مرحله: شامل ارائه فیدبک مناسب از وضعیت فرایندهای فیزیولوژیکی مورد نظر بصورت دیداری یا شنیداری و یا جنبه های تحریک حسی ،به فرد  است.

دامنه ی نمایش تغییرات دما از 0 تا 50 درجه سانتی گراد

دامنه ی نمایش تغییرات ضربان قلب از 40 تا 110 در دقیقه

حداکثر شدت جریان عبوری از حسگر های GSR ، 5 میکروآمپر

ولتاژ:220ولت

روش کار

کابل برق را به برق شهری وصل میکنیم.مادگی اتصال به زمین را به لوله ی حاوی اب وصل میکنیم.ورودی های حسگر را به انگشتان دست و ناحیه ی پیشانی آزمودنی متصل میکنیم بصورتی که با پوست تماس مستقیم داشته باشند.

روش متداول کار این است که اوّلین نگاره را زمانی‌که شخص در حالت آرمیده است ثبت می‌کنند. این نگاره به عنوان خطّ پایه برای ارزیابی پاسخ‌های بعدی به کار می‌رود. سپس آزماینده یک موقعیت هیجانی را برای آزمودنی بوجود می آورد تا بتواند پاسخ های بدنی آزمودنی را از طریق دستگاه بررسی نماید.

نتایج :

• نتایج اجرای آزمایش روی آزمودنی1:

   

• توصیف حالت شادی: آزمودنی شروع به تعریف شادترین خاطره ی زندگیش میکند.درمورد روزی که برای انجام تست حاملگی به بیرون از خانه می رود و متوجه می شود مادر شده است.

• توصیف حالت غم : آزمودنی شروع به یادآوری خاطره ی دردناک یک شب تابستانی در پارک را می کند که درحالی که فرزند 3ماهه اش را در آغوش داشت و پیاده روی می کرد،پایش لیز خورد و بچه از دستش به چند متر آن طرف تر پرت شد و تنها کاری که می توانست انجام دهد در آغوش گرفتن بچه و دویدن و گریه کردن  و سراسیمه بودن بود.

• نتایج اجرای آزمایش روی آزمودنی2:

• توصیف حالت شادی: آزمودنی شروع به تعریف خاطره ی شاد خود در زمینه ی قبولیش در ازمون استخدامی آموزش و پرورش و خوشحالی زیادش در این مورد میکند.

• توصیف حالت غم : آزمودنی شروع به یادآوری خاطره ی دردناک اتفاق ناگهانی برای فرزندش و پاره شدن لب او و عمل جراحی لب فرزندش می کند.

نتیجه‌گیری:

از آن‌چه تا كنون مورد بحث قرار گرفت مي‌توان چنين نتيجه گرفت:

1. با تغییرات حالات هیجانی و روانی آزمودنی ها، واکنش های بدنی آنها نیز تغییر میکند با کاهش و افزایش ضربان قلب و دمای بدن و واکنش های پوستی.

2. درحالت شادی ضربان قلب تقریبا ثابت بود ولی دمای پوست بالا رفت.و درمورد غم بالعکس یعنی دمای پوست ثابت ولی ضربان قلب بالا رفت.

3. بين تن و روان، ارتباط عميق و بسیار نزدیک وجود دارد.

4.  هر كدام از ديگري تأثير مي‌پذيرد و هر دو در تعامل كامل به سر مي‌برند.

5. بر اثر اين تعامل و ارتباط قوي است كه انسان سالم به خاطرحفظ بهداشت روان خود نيازمند توجّه به مسائل رواني و نيازهاي بدني است، مثلا فنون آرميدگي، مي‌تواند به بيماران سرطاني كمك كند تا فشارهاي رواني زندگي را بهتر تحمل نمايند و توانايي خود را براي مقابله با بيماري افزايش دهند.